به گزارش اگزیم نیوز، درماه های پایانی سال گذشته بحث تشکیل بازار متشکل ارزی مطرح شد که با توجه به نقدها، موافقان بسیاری نیز داشت که تاکید آنها تسریع در راه اندازی این بازار بود. اکنون با توجه به تشدید تحریم ها و تاثیر عوامل بیرون از مرزها بر نرخ ارز از طریق فشار بر درهم دوبی، بانک مرکزی با تسهیل مراحل راه اندازی این بازار را فراهم کرده است. برهمین اساس  فرهاد دژپسند وزیر اموراقتصاد و دارایی در آخرین روز هفته گذشته از آغاز فعالیت بازار متشکل ارزی در هفته جاری خبر داد و گفت که فعالیت این بازار تاثیر مثبتی در بازار ارز برجای می گذارد که از جمله آن کشف قیمت واقعی دلار است.

فعالان این بازار معتقدند که بازار متشکل ارزی گامی در جهت شفافیت بازار است. براین اصل هر اقدامی که در مسیر شفافیت بازار ارز طراحی شده باشد با سیاستگذاری درست و آسیب شناسی بازار، می تواند ضمن ثبات بخشی مبادلات را تسهیل کند و مورد استقبال فعالان اقتصادی قرار گیرد. زیرا ارایه اطلاعات دقیق و شفاف موجب می شود تا ذی نفعان با قدرت پیش بینی به سرمایه گذاری و نقش آفرینی در بازارها اقدام کنند. 

کارشناسان می گویند این بازار هدفگذاری را اول به سمت خروج رانت تهیه ارز و باند تخصیص ارزها قرار داده است و در گام دوم هدف از راه‌اندازی بازار متشکل ارزی تبدیل شدن آن به مرجعی برای کشف نرخ و نرخ‌گذاری است به گونه ای که  بانک مرکزی  مرجع تعیین نرخ ارز در کشور شود. بدین صورت که اولین معامله‌ای که هر روز صبح در بازار متشکل ارزی انجام می‌شود، نرخ ارز را تعیین کند. به این ترتیب نرخ ارز براساس عرضه و تقاضا تعیین  و امکان مداخله در نرخ‌گذاری از جانب کشورهایی نظیر دبی، سلیمانیه و عراق  وجود نخواهد داشت.

نرخ‌گذاری در این بازار به این صورت است که سیستم، پیشنهادهای عرضه از سوی فروشندگان را از پایین‌ترین قیمت به بالاترین و پیشنهادهای خرید را از بالاترین قیمت به پایین‌ترین  می چیند سپس  مظنه ها توسط سیستم به یکدیگر مرتبط و با اولین معامله، قیمت  ابتدای  روز کشف خواهد شد. این روند معاملاتی دقیقا مشابه سایر معاملات بورسی انجام خواهد شد.

در این زمینه احمد حاتمی یزد مدیرعامل اسبق بانک صادرات در گفتگو با اگزیم نیوز با بیان اینکه توان بازار متشکل ارزی برای تبدیل شدن به مرجع اصلی قیمت ارز و ارایه اطلاعات شفاف در صورت سیاستگذاری مناسب می تواند نقش آفرین باشد، اظهار داشت: با توجه به شرایط بحرانی تحریم رسیدن به این هدفگذاری با موانع بسیار همراه است زیرا بخش عمده ای از درآمد ارزی ما در خارج از کشور نگهداری می شود که امکان جابه جایی آن وجود ندارد ولی در صورت انتقال این ارزها با ایجاد شرایط رقابتی این بازار می تواند بیش از تصور بازارساز به هدف ثبات بخشی نزدیک شود.

وی با تاکید براینکه مهار نوسان نرخ ارز با راه اندازی بازار متشکل ارزی امکان پذیر خواهد بود، یادآور شد: در حال حاضر سامانه نیما برای تقاضای وارد کنندگان و صادرکنندگان تعریف شده است اما در خارج از این سامانه، عده ای از فعالان بازار ارز از طریق صرافی ها و یا بازار آزاد اقدام به خرید و فروش ارز می کنند که با تشکیل بازار متشکل ارزی دیگر شاهد معاملات کف خیابان نخواهیم بود به عبارت دیگر عرضه ارز و قیمت گذاری در کف خیابان انجام نمی شود و این بازار می تواند نیاز تمامی این گروه ها را اعم از فروش و یا تامین ارز پوشش دهد.

به گفته حاتمی یزد از جمله مزایای راه اندازی بازار متشکل ارزی این است که می تواند ارز قابل توجهی را که در خانه ها نگهداری می شود جمع آوری کند. زیرا کارکرد این بازار به گونه ای است که براساس عرضه و تقاضا و کار کارشناسی اقدام به محاسبه نرخ ارز می کند که برهمین اساس نیز از ایجاد قیمت های هیجانی و نوسانات ارزی جلوگیری می کند.

این کارشناس ارشد بانکی با تاکید براینکه بازارساز باید در رویکرد جدید از قیمت گذاری دستوری در این بازار خودداری کند گفت: در صورت تداوم قیمت گذاری دستوری اشتباه عرضه ارز 4200 و هدررفتن منابع ارزی کشور تکرار می شود. براین اصل لازم است که براساس مکانیزم تعریف شده برای این بازار چنانچه بانک مرکزی بخواهد در بازار ارز تاثیرگذار باشد باید به جای دستور دادن، خود وارد بازار شده و برای جلوگیری از بالا رفتن نرخ  و کنترل نوسانات اقدام به عرضه ارز کند. همچنین در صورتی که بازارساز مشاهده کند که نرخ ارز به صورت غیرمعمول در حال کاهش است نیز باید مداخله کرده از طریق خریداری ارز، مانع افت غیرمعمول قیمت ها شود.

حاتمی یزد با تاکید براین که بازار متشکل ارزی شفافیت معاملات ارزی و کارآمدی اطلاعات بانک مرکزی را به دنبال دارد، خاطرنشان ساخت: از طریق این بازار مشخص خواهد شد که چه افرادی و با چه هدفی، اقدام به خرید و فروش ارز کرده اند، یعنی روند دریافت ارز مشخص است که براساس آن می توان فهمید که ارز خریداری شده برای واردات است و یا از آن برای پرداخت بدهی ارزی استفاده شده است.

وی یادآورشد: از طریق بازار متشکل ارزی، نرخ مورد قبول بازار آزاد که با نرخ رسمی دولتی متفاوت است کشف و مشخص می شود. بنابراین به دلیل اینکه معاملات این بازار، شفاف است و خریداران و فروشندگان می توانند در شرایط رقابتی درخواست‌های خود را ارایه کنند، نوسان های آن نسبت به بازار غیرشفاف کمتر خواهد بود.

این کارشناس بانکی با بیان اینکه همواره یکی از ریسک هایی که بانک مرکزی در فقدان بازار متشکل ارزی با آن مواجه، تغییر واریانس نرخ ارز است، عنوان کرد: این امر به ویژه در تلاطم های ارزی به صورت لفظی و با انجام معاملات کم عمق موجب می شود که نرخ ارز افزایش پیدا کند که با این تغییر واریانس نرخ نیز دچار تلاطم می شود. اما در بازار متشکل ارزی صحبتاز معاملاتی است که به صورت واقعی رخ می دهد به نحوی که در عمل جنسی از نرخ ارز در این بازار تولید می شود که موکول به معامله واقعی است.